Kayseri Barosu Avukatlarından Seyit Halil Yüzgeç, şirket hukuku, şirket çeşitleri ve kuruluş yolları, ortaklıklarda sona erme konularında önemli bilgiler verdi.
İki veya daha fazla kişinin ticari faaliyette bulunma amacıyla oluşturdukları tüzel kişiliğin (şirket) kuruluş, sermaye yapıları, türleri, ortakları, idare ve işletilmesi, temsili, sona ermesi ve tasfiyesi gibi konuları inceleyen ticaret hukuku alt dalına denilmektedir.
Türk Borçlar Kanunu’na göre düzenlenmiş şirketlerin türü adi şirkettir ve bu tür şirketlerin tüzel kişiliği bulunmazken, Kooperatif Kanunu’na göze düzenlenmiş ortaklıkların ise tüzel kişiliği vardır. Dolayısıyla kooperatifler de ticaret şirketleri arasında kendine yer bulmuştur. Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş şirketlerin hepsinin tüzel kişiliği bulunur ve hepsi ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanırlar ve o andan itibaren de tacir sıfatını taşırlar.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre 5 farktı türde şirket kurulabilir ancak dünya genelinde en çok tercih edilen şirket türleri Anonim ve Limited şirketlerdir. Bu iki şirket de asgari tek ortakla kurulabilir. Ortakların sorumlulukları ise koymayı taahhüt ettikleri sermaye kadardır. Limited şirket kurarken asgari 10 bin TL, Anonim şirket kurarken ise asgari 50 bin TL’ye ihtiyaç vardır. Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş halka açık olmayan anonim şirketler ise en az 100 bin TL sermaye ile kurulabilmektedir.
Anonim ve limited şirketlerde ortaklarının tamamının veya bir kısmının yabancı uyruklu olmasına mani yoktur. Her ne kuruluş sermayesinde farklılık olsa da, anonim veya limited şirket kurulurken izlenen usul hemen hemen aynıdır.
Ortaklık sözleşmesindeki amaçların başarılamaması veya başarısının imkânsız hale gelmesi, sözleşme süresinin sonuna gelinmesi, haklı sebep nedeniyle ortaklardan birinin talebi, ortakların tamamının ortaklığı sona erdirme kararı, bir ortak bile olsa fesih bildirimi, ortaklardan birinin vefatı üzerine ortaklığın dağılması gibi konularda mahkeme tarafından ortaklığı sonlandırılabilir.
Ortaklık sözleşmesindeki amaçların başarılamaması veya başarısının imkânsız hale gelmesi, sözleşme süresinin sonuna gelinmesi gibi durumlarda başka bir şart aranmazken; ortakların tamamının sona erdirme isteğinin oybirliği ile alınmış kararı ve ortaklardan birinin fesih bildirimi yaptığı zaman ise en az 6 ay önceden bildirimde bulunma yükümlülüğü bulunmaktadır. Ortaklık sözleşmesindeki süre dolmasına rağmen faaliyetler devam ediyorsa ortaklık belirsiz süreli ortaklığa dönüşmüştür.
Anonim ve Limited şirketler, ana sözleşmedeki sürenin sona ermesi, ana sözleşmede öngörülen herhangi bir sona erme sebebinin var olması, şirket işletme amacının gerçekleşmemesi veya gerçekleşmesinin imkansız duruma gelmesi, şirketin tasfiyesine ilişkin alınan genel kurul kararı (Türk Ticaret Kanunu Madde 421(3-4)’e uygun olarak), şirketin iflasına karar verilmesi, kanunlarda belirtilen diğer özel hallerde sona erer. Sözleşmede belirlenen süreye rağmen şirket faaliyetine devam ediyorsa, şirket belirsiz süreli olarak varlığını devam ettirecektir.
Şirketin sona erme işlemleri ise tasfiyeli veya tasfiyesiz olarak iki farklı şekilde yapılır. Tasfiye işlemleri sonrası şirketlerin tüzel kişiliği sona erer, ilgili sicillerden terkin edilir ve şirket faaliyetlerine son verilerek tüm hesapları kapatılır. Şirketin iflası durumunda da şirketin varlığı tamamen ortadan kalkmaktadır.